Co to są filtry ND i jak ich używać?

Dlaczego używać filtra szarego (ND)?

Jak już wspomnieliśmy, filtr szary zmniejsza ilość światła wpadającego do obiektywu bez wpływu na kolory i kontrast zdjęcia. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie dłuższego czasu naświetlania lub zastosowanie większego otworu przysłony, nawet w bardzo jasnych warunkach.

Oto kilka najczęstszych zastosowań filtrów szarych w fotografii:

• Efekt rozmycia ruchu: Dzięki filtrowi ND możesz uzyskać płynny, miękki wygląd płynącej wody lub rozmyte chmury przemieszczające się po niebie.
• Usunięcie poruszających się ludzi/pojazdów ze zdjęcia: Idealne rozwiązanie podczas wakacji, gdy popularne miejsca są pełne turystów, a Ty chcesz uchwycić czystą scenę bez tłumów.
• Unikanie prześwietleń: W bardzo jasnych miejscach, np. na plaży, światła może być zbyt dużo, nawet przy maksymalnym domknięciu przysłony i najkrótszym czasie migawki. W takich przypadkach świetnie sprawdzą się filtry ND o mniejszym stopniu przyciemnienia.

Dowiedz się więcej o zastosowaniu filtrów ND w fotografii w naszym przewodniku.

Jak wygląda procedura naświetlania z filtrem szarym?

• Na początku zamontuj aparat na statywie
• Stabilizację obrazu należy wyłączyć (jej działanie może prowadzić do poruszenia zdjęcia)
• Ustaw najniższą możliwą wartość ISO (najczęściej ISO 50 lub ISO 100)
• Wybierz odpowiedni kadr
• Ustaw ostrość na wybrany obiekt i wyłącz autofokus
• Przełącz tryb pracy aparatu na manualny (M)
• Wybierz małą przysłonę, np. f/22
• Fotografuj w formacie RAW – bardzo mocne filtry szare mogą powodować lekki czerwony zafarb, który łatwo skorygować podczas obróbki. Jeśli nie masz możliwości robienia zdjęć w RAW, wykonaj zdjęcie testowe i ustaw balans bieli ręcznie.
• Odczytaj czas naświetlania bez filtra, a następnie skorzystaj z tabeli i oblicz nowy czas dla wybranego filtra ND. Ustaw ten czas w aparacie.
• Załóż filtr szary na obiektyw
• Wykonaj zdjęcie za pomocą wężyka spustowego lub samowyzwalacza
• Gotowe zdjęcie powinno być prawidłowo naświetlone i ostre

Przeczytaj więcej o używaniu filtrów ND do fotografii długoczasowej w naszym poradniku.

Czy do używania filtra szarego potrzebny jest statyw?

Zazwyczaj tak. Wyjątkiem może być sytuacja, gdy używasz filtra ND do wykonania portretu z przysłoną 1.4 w pełnym słońcu w południe. Jednak w większości przypadków filtry szare stosuje się po to, aby wydłużyć czas naświetlania. Zasada mówi, że z ręki można fotografować maksymalnie przy czasie 1/ogniskowa. Przy zdjęciach długoczasowych z filtrem ND mówimy zazwyczaj o czasach od jednej do nawet trzydziestu sekund. W takim przypadku statyw jest absolutnie niezbędny, w przeciwnym razie zdjęcie wyjdzie poruszone.

Jaki rozmiar filtra szarego wybrać?

Aby to ustalić, musisz wiedzieć, na którym obiektywie chcesz używać filtra. Informacja o odpowiedniej średnicy filtra znajduje się zazwyczaj na obiektywie – to właśnie ten parametr jest kluczowy. Jeśli często fotografujesz za pomocą szerokokątnego obiektywu, który ma np. średnicę 77 mm, warto sięgnąć po filtr o średnicy 77 mm. Jeśli planujesz intensywnie korzystać z długich czasów naświetlania, polecamy zakup filtra o średnicy 77 mm lub – w zależności od obiektywu – 82 mm, który możesz bez problemu zamontować na innych obiektywach za pomocą naszych pierścieni redukcyjnych (step-up ring).

Dlaczego warto od razu zdecydować się na większy rozmiar? Bo inaczej może się okazać, że najpierw kupisz filtr szary o średnicy 67 mm do mniejszych obiektywów, a później przy zakupie szerokokątnego obiektywu lub jasnego zooma i tak będziesz musiał kupić nowy filtr o większej średnicy. Decydując się od razu na 77 lub 82 mm, unikasz tego problemu.

Czy potrzebne są specjalne filtry szare do aparatów Canon, Nikon lub Sony?

Nie, producent aparatu nie ma tu znaczenia. Wszystkie filtry ND dostępne w naszym sklepie mogą być stosowane z dowolnym aparatem – liczy się tylko średnica gwintu obiektywu, na którym montowany jest filtr.

Czy ma znaczenie, czy filtr ND jest używany w aparacie lustrzankowym czy bezlusterkowym?

Filtry ND można stosować niezależnie od rodzaju aparatu. Liczy się jedynie średnica obiektywu, na którym ma być zamontowany filtr. Działa to tak samo w przypadku lustrzanek, bezlusterkowców czy aparatów typu bridge.

Czy warto kupować filtry plastikowe, czy szklane?

Filtry plastikowe są zazwyczaj tańsze, ale mają kilka wad. Szkło ma tę przewagę, że trudniej je zarysować, choć istnieje większe ryzyko stłuczenia przy upadku. Jednak oferowane przez nas filtry wykonane są z bardzo odpornego na uderzenia szkła, więc powinny przetrwać niejedno przypadkowe upuszczenie. Filtry plastikowe z czasem się rysują, nawet przy ostrożnym użytkowaniu, i trzeba je co kilka lat wymieniać.

Więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule: szkło czy plastik – które filtry są lepsze?

Czy można używać kilku filtrów ND jednocześnie?

Tak, oczywiście. To nawet częsta praktyka, w zależności od warunków oświetleniowych można samodzielnie dobrać odpowiednią kombinację filtrów. Poza delikatnym winietowaniem nie trzeba się obawiać negatywnych skutków nakładania filtrów. Warto jedynie pamiętać, że przy łączeniu filtrów sumujemy ich gęstości optyczne lub mnożymy ich czynniki filtracyjne.

Czy można wykonać długą ekspozycję bez filtra ND?

Tak, można robić zdjęcia z długim czasem naświetlania późnym wieczorem lub w nocy. W ciągu dnia jednak światło jest zazwyczaj zbyt intensywne, by uzyskać długą ekspozycję bez filtra szarego. I tu właśnie filtry ND mają ogromną przewagę, bo oni pozwalają na tworzenie zdjęć z długim czasem naświetlania nie tylko o określonych porach, ale także bez problemu w środku dnia.

Zobacz kilka zestawów z różnymi filtrami od Kase

Jakie akcesoria są potrzebne do zdjęć z długim czasem naświetlania?

W fotografii architektury i krajobrazu dążenie do perfekcyjnego ujęcia to podstawa. Aby idealnie uchwycić wybrany motyw, niezbędne jest co najmniej następujące wyposażenie:

• statyw
• pilot zdalnego wyzwalania migawki
• tabela korekcji czasu naświetlania lub odpowiedni kalkulator

Nawet przy użyciu najlepszego statywu zdjęcie może wyjść poruszone. Zazwyczaj nie wynika to z braku stabilności, lecz z pracy lustra w aparacie. Aby uniknąć nawet najmniejszych drgań, warto aktywować funkcję podnoszenia lustra w lustrzankach. Po jej włączeniu lustro zostaje uniesione przed wykonaniem zdjęcia i pozostaje w tej pozycji aż do zakończenia ekspozycji. Dzięki temu przy naciśnięciu spustu migawki lustro nie generuje już wstrząsu, który mógłby wpłynąć na ostrość zdjęcia – otwierana jest jedynie kurtyna migawki.

Jakie błędy można popełnić podczas fotografowania z filtrami szarymi?

• Brudny filtr ND (smugi, kurz itp.)
• Nieostre lub poruszone zdjęcie (niestabilny statyw, brak aktywnej funkcji podnoszenia lustra)
• Nieprawidłowy czas naświetlania (błędne obliczenia, pominięcie tabeli filtrów ND)
• Źle ustawiony filtr polaryzacyjny (ciemne plamy na zdjęciu – zbyt mocno ustawiony filtr może sprawić, że niebo stanie się nierównomiernie niebieskie)
• Niskiej jakości lub nieodpowiednie filtry (tanie filtry z plastiku, a nie ze szkła optycznego, często powodują przesunięcia kolorów lub winietowanie)
• Najczęstszy błąd to użycie niewłaściwego statywu. Dlatego warto sięgnąć po bardzo stabilny model, najlepiej karbonowy – lekki i odpowiedni na dłuższe wyprawy. Istotna jest też głowica statywu, która powinna pewnie utrzymywać aparat w wybranej pozycji.

Jak ustawić ostrość przy zamontowanym filtrze ND?

Nowoczesne aparaty potrafią ustawiać ostrość na matrycy nawet przy niewielkiej ilości światła. Gdy światła jest za mało, można wspomóc się np. lampką LED, która doświetli punkt autofokusa, w większości przypadków wystarczy to do prawidłowego ustawienia ostrości.

Jeśli to nie zadziała, wystarczy zdjąć uchwyt na filtry i ustawić ostrość bez niego. Następnie należy przełączyć obiektyw lub aparat na tryb ręcznego ustawiania ostrości i ponownie zamontować uchwyt. Ważne, aby po ustawieniu ostrości już jej nie zmieniać.